Finansal Tabloları Okuma (Temel)

  Şirketlerin mali tabloları 5 ana başlıktan oluşur. 

    -Finansal Durum Tablosu

    -Gelir Tablosu

    -Özkaynak Tablosu

    -Nakit Akış Tablosu

    -Dipnotlar

    1. Finansal Durum Tablosu

    Şirketin 'Varlık'ları incelenir. Varlıklar, Aktif ve Pasif olarak ikiye ayrılır. 

    Aktiflerin değeri = Pasiflerin değeri     

    Aktifler şirketin değerini yansıtır. Şirketin stokları, nakit parası, binası, masası vs. buradadır. Aktifler dönen ve duran varlık olarak ikiye ayrılır. Duran varlıklar şirketin yatırımlarını gösterirken, dönen varlıklar o anki likiditesini gösterir.

    Pasifler şirketin yükümlülüklerini ve özkaynaklarını kapsar. Özkaynaklar ödenmiş sermaye ve şirketin dönemsel net karı ve zararını içerir. 

    Şirketler pasiflerini kullanarak aktif oluşturmaya çalışırlar. Satış yapar özkaynağını büyütür bunu bir tesis açarak duran varlığa çevirir. Borç alır yatırımlar yapar. İşte şirketin bu aktif büyümesini özkaynak kalemiyle yapması daha sağlıklıdır. Borçlar büyüdükçe faiz giderleri artar pasif geliri azalır. Bu durum iyice arttıkça şirket aktiflerden pasiflere para geçirir. Sonra babayı alır. 

          

          1.a. Dönen Varlıklar

(Tablolarda soldaki sayılar yeni dönem sağdakiler eski)

    Şirketin anında nakite dönüşebilecek varlıkları yer alır.Kasasındaki nakit, ürettiği ürün vs burada.

     Burada Nakit ve Nakit Benzerleri önemli bir kalem.  Çünkü işletmelerin varlıklar, hizmetler, yükümlülükler ile ilgili ödemelerini yapabilmesi, başarılı bir nakit ve nakit benzerleri yönetimine bağlıdır. Nakit ve nakit benzerleri yönetimindeki başarı işletmenin likidite durumunu da ortaya çıkarmaktadır. Şirketin nakitinin olması güzel ama şirket için aşırı olması pek de iyi değil çünkü bu şirketin yatırım yapmadığı anlamına gelebilir.

    

           1.b. Duran Varlıklar

    Amaçları satılmak olmayan varlıklar.

    Hem dönen hem de duran varlıklarda ticari alacaklar var. Dönenlerdeki 1 yıldan kısa sürede alacaklar. Duranlardaki de 1 yıldan fazla olanlar. Diğer alacaklar da aynı şekilde.

    Maddi olan bina vs. Maddi olmayan patent gibi şeyler.

            1.c. Kaynaklar

    Burada kısa vadeli ve orta vadeli yükümlülüklerle özkaynaklar yer alır.

        

        1.c.1. Kısa Vadeli Yükümlülükler

    Bir yıl içinde vadesi gelecek olan yükümlülükler. Buralarda dipnotları incelemekte fayda var.

    Burada banka kredilerine dikkat etmeliyiz. Özellikle Uzun vadeli borçlanmaların kısa vadeli kısımlarına. Bunlar finansal borçlardır(uzun vadeli borçlar da finansal borç). Bu borçların ticari borçlardan yüksek olması biraz sıkıntılı. Finansal borçları fazla olan şirketler kur hareketlerine ve faiz değişikliklerine daha hassas olabilirler.

   

    Örneğin perakende şirketlerin ticari borçları yüksek olur. O yüzden bir şirketin borcu fazlaymış deyip hemen korkmamak lazım. Girip incelemek gerekiyor.

        1.c.2. Uzun Vadeli Yükümlülükler

Genelde finansal borçlar var.

        1.c.3 Özkaynaklar (Özsermaye)

    

    Ödenmiş sermaye ve kar-zarar var. Özsermaye = Varlıklar - Yükümlülükler. Yani şirketin defter değerini gösterir. Bu kalem en önemlilerinden birisi çünkü bizim ortak olduğumuz yer burası. Eğer şirket batarsa özkaynaklar hissedarlara dağıtılır. Özsermayede bazı önemli oranlar var.

            -Bedelsiz Potansiyeli = Özsermaye/Ödenmiş Sermaye 

   Şirketler özkaynaklardaki karı ve yedekleri ödenmiş sermayenin içerisine atarak bedelsiz sermaye arttırımına giderler. Böylece yatırımcılara yeni hisse verilir. Şirketin bunu yapma sebebi şunlar olabilir:

            -Piyasaya yeni lotlar sokarak hisselerin el değiştirmesini hızlandırabilir.(ör. fiyatı 1000 lira olan bir hisse 1 lira olana göre daha az dolaşır.)

            -Yeni bir iş almak veya yeni ortaklıklar kurmak için olabilir.

            -İhalelerde sermaye koşulu varsa bunu sağlamak için olabilir.    

            

           -Özsermaye karlılığı = Net kar/Özsermaye

    Şirketin eldeki sermayesiyle neler yaptığını gösterir. Burada önemli olan net karın esas faaliyetlerden(Gelir Tablosu) gelmiş olması. Şirketlerin mevduat faizinden veya enflasyondan daha fazla bu orana sahip olmaları sağlıklıdır. Sonuçta özsermayeye ortak oluyoruz ve eğer özsermaye %10 büyüyor ve enflasyon %20 ise pek de karlı değiliz. Ama anlamadığım bazı sektörlerin bu oranları diğerlerine göre düşük. Mesela demir çeliklerin. Eregl %13. Buna anlam veremiyorum.

    2. Gelir Tablosu

    Finansal Durum Tablosuyla şirketin o anki durumunu görmüş olduk. Şimdi ise Gelir Tablosu ile hale nasıl geldiğine bakacağız. Gelir Tabloları dönemsel olur. Yani finansal tablo gibi kümülatif ilerlemez.

    Sayılar alt alta toplanarak ilerler ve en son net kar-zarara ulaşılır.

    2.a Brüt Kar

    

    Tablo hasılat ve satış maliyetiyle başlar. Hasılattan maliyeti çıkararak bir brüt kar elde ederiz. Buradaki maliyetler fabrikada oluşan işçi giderleri, hammadde gibi genel üretim maliyetleridir.

                      

    2.b Esas Faaliyet Karı(Zararı)

    Burası en önemli kalem. Eğer şirketin net karı esas faaliyet karına yakınsa, şirket yaptığı faaliyetlerden gelir elde ediyor demektir. 

    

    Şirketin arge giderleri, genel yönetim ve pazarlama giderleri vardır. Pazarlama ve araştırma-geliştirme giderlerinin artışı şirketler için uzun vadede olumlu kabul edilebilir. Çünkü bu giderler uzun dönemde şirkete ek satış olarak yansıyabilir.

     Buradaki esas faaliyetlerden diğer gelirler/giderler şu demek: Şirket faaliyet sonrası alacakları veya borçları döviz üzerinden olabilir. Dövizde oluşan değişikliklerle de kar zarar yazabilir. Onlar buraya yazılır Bunlar dışında şirketin alacakları/verecekleri vadeli ise işlenen faizler de buraya yazılır.

     FAVÖK(EBITDA)= Faaliyet Amortisman Vergi Öncesi Kar

    Bu değer esas faaliyetten elde edilen karı gösterir. Çarpanlardaki (FD= Firma Değeri) FD/FAVÖK oranı bize hissenin esas gelirleri hakkında bilgi verir. Oranın küçük olması şirketin işlediğini gösterir.

    2.c Finansman Geliri(Gideri) Öncesi Faaliyet Karı (Zararı)

Pek bir şey yok.

    

     2.d Finansman Gelir/Gideri

    Şirketin finansal borçlarından doğan gelir giderler. Şirket Şirketin bir bankada tuttuğu paradan gelen faiz gelirleri veya bankaya borcunun faiz gideri vs burada tutulur. Aynı şeklde kurdan doğan gelir-giderler de yazılır. Mesela OTKAR en son oluşan kur hareketleri ve faiz sonucu bu giderlerinde 2.5 kat artış olmuş.

    

 

    2.e Dönem Karı (Zararı)

    Olağandışı gelir-zararları(duran varlık satımı gibi) da ekleyerek dönem karını elde ederiz. Burası vergi öncesi kardır. 

   

     2.f Dönem Net Karı

    Vergileri de çıkararak Dönem Net Karına ulaşırız.

    Sınıflandırılacak ve sınıflandırılmayacakların ne olduğunu bulamadım. Muhasebe bilgisi istiyor sanırım. Şimdilik pas geçiyorum.